Myn earste útjefte
(Frysk om utens) haw ik yn eigen behear
útjûn. Ik hie wat fersen publisearre (tydskriften,
Operaesje Fers) en ik tocht dat it wolris tiid wêze
soe foar in bondel, in echtenien. Al gau waard my lykwols
dúdlik dat sa ein sechstiger, begjin santiger
jierren gjin útjower siet te wachtsjen op in
nije dichter. Net op my yn alle gefallen. Omt ik op
de legere skoalle yn Gouderak wolris stensils draaide
as lesmateriaal, betocht ik: ik meitsje myn eigen boekje.
Wiken haw ik oan it griemen west mei dy midsiewske stensilmasjine,
oan 't der safolle brûkbere ôfdrukken wiene
dat ik in pear boekjes yn elkoar sette koe. Ik tink
dat ik in stik as 30 ôfset haw yn boekhannels
yn Ljouwert, Surhústerfean, Drachten en 'e Gerdyk.
Om te ferkeapjen. Doe 't ik in healjier letter ris in
rûntsje makke lâns dy boekhannels, wie der
net ien mear te krijen. Ik hie trouwens net it lef om
ôf te rekkenjen. It feit dat se ferkocht (?) wiene,
wie my genôch. Myn fersen ûnder it folk!
In goed jier letter werhelle ik mei Multipleks
deselde prosedure. Dêr hie 'k wat mear fan makke
en dêr haw ik ek in pear tientsjes oan fertsjinne.
Yn 1974 sammele ik 4 proazastikken (earder publisearre
yn tydskriften) en ek dêr makke ik in bondeltsje
fan: Dunnik en oar proasa (ja, ik wit
it: in staveringsflater...). Oplage: 150. Ek dy boekjes
haw ik útsutele by de boekhannel (en ferkocht
oer de post omt ik yn de LC in advertinsje pleatse litten
hie). Ik bin se allegear kwyt rekke; fan de opbringst
haw ik in part fan de LC-advertinsje betelje kinnen...
It fjirde boekje dat ik yn eigen behear
útbrocht wie Tobeksjen op 't oulein paed:
in sabeare-petear mei Waling Dykstra oer 25 jier Winterjûnenocht.
Ik wie werom gien yn de tiid (simmer 1885) om de man
te moetsjen. Wy rûnen tegearre oer de seedyk by
Holwert en Waling-om antwurde wiidweidich op de fragen
dy 't ik him stelde. De basis foar dat 'petear' wie
in tekst dy 't ik fûn yn 'Wintergrien' (fan 1886),
wêryn 't Waling Dykstra sels weromsjocht op it
ôflein paad fan syn Winterjûnenocht. Dit
boekje liet ik printsje, it útsuteljen die iksels
wer. Wat in Fryske kilometers yn de auto en wat in tiid!
Mar ik ha wol de provinsje en sa'n bytsje alle boekhannelers
yn Fryslân kennen leard. Dizze útjefte
hie in fierste hege oplage (500), mar waard tige goed
ûntfongen.
Wêrom boekjes útjaan yn
eigen behear? Ferskate redenen. Yn 't earstoan sil it
in soarte publikaasjedrift west ha. Der sit ek wat by
fan 'het heft in eigen handen' of soks. Jo eigen baas
wêze wolle. Unôfhinklik fan wa dan ek. De
wichtichste reden faaks: boekjes meitsje is moai wurk.
Fan 'e earste skriuwletter oant de produksje. De ellinde
lykwols is dat jo it spul ek ferkeapje moatte. En dat
is net myn sterkste punt. |
|
Der komt wolris de fraach:
wat fine josels no jo bêste boek? Dat is fansels
net in fraach dy 't troch in auteur te beantwurdzjen
is. Jo freegje ek net oan in heit of in mem: wat is
no jo bêste, meast slagge of leafste bern?
Wat myn meast slagge boek is, is allinne
troch in individuele lêzer te bepalen. Soks hat
te krijen mei belangstelling foar in beskaat genre.
Ik skreau fersen, tenielstikken, misdiedferhalen en
-romans, literêr-histoarys wurk en mear. Boeken,
tink ik, dy 't net mei-elkoar te fergelykjen binne.
It 'apels en parrenferhaal'. Binnen dy ferskillende
genres is troch in lêzer wol in gradaasje oan
te jaan: mear of minder slagge, better of minder as
it it oare wurk. It is de lêzer dy 't soks bepaalt,
net de auteur. Op basis fan persoanlike smaak en wurdearringskriteria.
En sa.
As in auteur in boek net slagge fynt,
sil er net besykje it útjûn te krijen.
Teminsten, by my wurket soks sa. As ik in boek nei de
útjouwer bring, bin 'k der sels wiis mei. It
is it einrisseltaat fan in skoftlang wrotten: tinke,
ynformaasje garje, skriuwe, skrasse, oanfolje, ombouwe,
neam mar op.
Nim no myn misdiedskriuwerij. De reaksjes
op myn útjeften binne altyd ferrassend. Seker
omt ik mear as ien boek publisearre. Der wurdt altyd
fergelike. Mei wat earder ferskynde. Guon sille altyd
beweare dat myn earste boek 'it bêste is wat ik
skreau', oaren lykwols sizze dat 'dizze nije oant no
de bêste is'. Dat wer oaren in oare foarkar hawwe,
komt ek foar. Ik tink dat dat komt, omt ik elke kear
wer besykje wat oars te meitsjen. In oare opset, in
oare opbou, meast ek in oare haadfiguer. Ik haw gjin
sjabloon dat ik dellis om it yn te foljen. Ik bedoel:
de patroanen lizze net fêst. By in auteur as Baantjer
witte jo elke kear wol sa'n bytsje wat jo te wachtsjen
stiet: lokaasjes, haadfiguren, styl fan skriuwen, wize
fan praten, it sturtswyljen yn it lêste haadstik
- it is yn 't foar allegear dúdlik. Mei dy fêste
eleminten makket Baantjer wer in nij ferhaal. Knap.
Ik soe der gau myn nocht fan ha.
Omt ik sa'n bytsje elke kear wer in
nije wrâld meitsje yn myn boeken, binne it ek
elke kear wer folslein oare ferhalen. Wa 't by my in
soarte werhelling fan earder wurk ferwachtet, wurdt
(bin 'k bang) teloarsteld. En omt elk boek fan my wer
oars is, is ek de wurdearring ferskillend. Omt der dochs
fergelike wurdt. Mei wat ik earder makke.
Myn bêste boek? It is as mei
Jelmer en Marrit, ús bern. Hiel ferskillend yn
gâns opsichten, mar beide ús bêste
bern.
En sa is it ek mei myn boeken. |
|
